Frida Komunista da.
“ Frida kahloren zapatilla batzuk ditut, asko gustatzen zaizkit, Frida Komunista da, aberatsik eta txirorik gabeko planeta nahi du.”
Gure argitalpenera lehen aldiz hurbil-tzen zaretenok, agian – edo agian ez – Frida Kahloren irudi ikonikoak erakarrita, argitalpenaren aurreko aleak ere ezagutzera gonbidatu nahi zaituztegu. Zenbaki horiek Euskadiko Alderdi Komunistaren lokaletan eskura ditzakezue, bai eta herri.eus webgunearen bidez ere. Zenbaki horiek hari bat jarraitzen dute -gure ohiko irakurleek dakiten bezala-, eta lotura komun berezi bat pertsona jakin batzuetan zentratutako aleetan, hala nola esku artean duzun zazpigarren zenbakian, Magdalena Carmen Frida Kahlo Calderon artista mexikarrari eskainia. Frida Kahlo.
Lotura komun hori erredakzio kontseilutik marka-tzen genuen helburuetako batek bideratzen du, gure lehen argitalpenetan azaltzen genuena, bereziki Pablo Picassori eskainitakoan. Historian garrantzitsuak izan diren emakume eta gizon ezagunen memoria politikoa berreskuratu eta balioetsi nahi da, sistemak beraien izaera komunista ahaztarazi baitzuen. Kausa, ideia, ideologia eta partidu-atxikipen jakin batzuk, ahaztarazi nahi izan ditu sistemak, deserosoak baitira kapitalismoarentzat eta pentsamendu hegemonikoarentzat. Pertsonaia hustu eta ideia kolektiboan baldintza politikorik gabeko figura garrantzitsu gisa aurkeztea, edo kasurik onenean, izaera politikoa alde batera utzita.
Figura horiek beraien kausarekin, ideiekin eta baita militantziarekin ere duten konpromisoa beti dago lotuta beraien lan eta bizi-ibilbideekin, eta ezin da haietatik bereizi. Baina ideia horiek bere interesen kontrakoak direnez, alde hau disoziatzea interesatzen zaio pentsamendu hegemonikoari, eta ez du zalantzarik Historiako pertsona garrantzitsuen izaera komunista ezkutatzeko. Asko eta oso ezagunak dira gai honen inguruan aipa ditzakegun pertsona ospetsuak: artistak, intelektual akademikoak, margolariak, kirolariak, antzerkigileak, zinemagileak, poetak eta abar… Eta Frida Kahlo horien artean dago, zalantzarik gabe.
Baina Fridaren kasuan, gure ustez aztertu beharreko fenomeno bat gertatzen ari da azken urteotan; hustuketa politikoaz gain, edo, hobeto esanda, hustuketarekin batera, haren figura izugarri merkantilizatzen da, haren aurpegia salgai dauden era guztietako gauzetan erreproduzituz: jantziak, sukaldeko tresnak, hozkailuetako imanak eta oroigarriak, botila-irekigailuak, edo eguneroko bizitzako hainbat gailuetan.
Hain zuzen ere, fenomeno hori kontuan hartu behar da haien izaera marxista eta iraultzailea dela eta, sistemak Historiara esanahi politikoz hustuta pasatzea nahi duen komunisten eduki politikoa berreskuratzeari ekiten diogunean. Eta, beraz, ezin dugu gai hori alde batera utzi Frida Kahloren memoria ERIn berreskuratzen dugunean, eta ez dugu aldera utzi, irakurleak edo egiaztatuko duen bezala.
Gure portadak, hain zuzen ere, Fridaren irudia kiosko eta liburu-dendetara eramango du, bere irudia duen kamiseta bat jazten duten pertsonek kaleetara eramaten duten bezala. Ez da negatiboa, berez, emakume eta gizon iraultzaileen irudia erabiltzea jantzi edo katiluetan. Borroka ideologikoa – nire ustez – ez da irudi iraultzaileak erreproduzitzen dituzten produktuak kapitalismoaren mesederako ideiak ezerezten diren ala ez eztabaidatzea.
Ideien eta pertsonen arteko bereizketa hori ez onartzean datza bataila ideologikoa. Ez dago Ernesto “che” Guevararena baino irudi iraultzaile erreproduzituagorik, eta dudarik gabe mundu guztiak daki Komunista bat zela. Horren ondorioz, Che Guevararen kamiseta bat duen pertsona bat ikusten dugunean, ideologia jakin bat duela uste dugu, edo, gutxienez, ezkerreko sinpatiak dituela, iraultzailea delako. Izan ere, pentsamendu hegemonikoak, saiatu bada ere, ez du lortu Che Guevara bere ideiengatik bereiztea, beste figura batzuekin lortu badu ere – jakina, zailagoa da Che bezalako figura batekin egitea, margolari, poeta edo aktore batekin baino –. Horregatik, pentsamendu politikoa eta artista, intelektual, kirolari eta abar izatetik bereiztea saihestea da borroka nagusia.
Laia txikia ikastolan zegoen andereñoak Frida Kahlori buruz hitz egin zienean; zer dakizue Frida Kahlori buruz? Zer azaltzen du berari buruz irakurri duzuen fitxak? Haurrek erantzuten dute. Frida margolaria zen, Frida mexikarra zen, autobus batean istripu larria izan zuen, bere etxea museo bat da … Frida Kahlo komunista zen. Bai, baina fitxan ez da hori azaltzen, non ikasi duzu? Ez dakit, Frida Kahloren zapatila batzuk ditut, asko gustatzen zaizkit, Frida komunista da, aberatsik eta txirorik gabeko planeta nahi du.
Jon Hernández
Secretario General
del Partido Comunista de Euskadi